REDEFINING MOTHERHOOD IN EARLY 20TH-CENTURY BUMIPUTERA WOMEN'S PRESS
Redefinisi Keibuan Dalam Pers Perempuan Bumiputera Awal Abad Ke-20
DOI:
https://doi.org/10.36526/santhet.v9i6.5844Keywords:
motherhood, keibuan, perempuan, pendidikan, pers, hindia belanda, Dutch East IndiesAbstract
In the early 20th century, the emergence of the Bumiputera women’s press became a crucial medium for redefining the roles and identities of women within the colonial society of the Dutch East Indies. This article examines how the concept of motherhood was constructed, negotiated, and redefined through print media managed by and aimed at Bumiputera women. Employing a cultural historical approach combined with discourse analysis, this study explores the construction of motherhood within the contexts of colonialism, early nationalism, and modernity. It reveals that the figure of the "mother" in the press was represented not only as a household caretaker but also as a moral agent, educator of the next generation, and a symbol of women’s collective awakening. This redefinition was influenced by the values of the colonial Ethical Policy, discourses of emancipation, and the role of educated women in shaping a new, public, and national identity. Thus, the concept of motherhood in the early 20th-century Bumiputera women’s press was not static; rather, it served as a contested arena shaped by traditional norms, colonial structures, and the spirit of modernity.
References
De Locomotief. (1918, 4 Juli). Tiende Bondsvergadering van Boedi Oetomo. De Locomotief: Samarangsch Handels- en Advertentie-Blad.
De Locomotief. (1931, 14 November). De Inheemsche Vrouw De Positie der Vrouw in de Inlandsche Samenleving: Lezing van Mevr. Datoe Toemenggoeng te Batavia.
Het Katholieke Schoolblad. (1912, 25 Januari). Van het Binnenhof. XXII. DE BEGROOTINGSDEBATTEN EN HET ONDERWIJS. Het Katholieke Schoolblad, VIII.
Het Koloniaal Weekblad. (1914, 21 Mei). Verschil van opvatting.
Het Koloniaal Weekblad. (1914, 9 Juli). Wat de Inlander Zegt: Genezing.
Harian Pantjasila. (1966, Mei). Omong-omong dengan Wartawan Kawakan Nj. Roehana Khoedoes.
Latifa, I., & Pribadi, F. (2022). Stereotip gender dalam film Chaos Walking. Kronik: Journal of History Education and Historiography, 6(1).
Rich, A. (2021). Of woman born: Motherhood as experience and institution (Edisi ke-10). W. W. Norton & Company.
Ruddick, S. (1990). Maternal thinking: Toward a politics of peace. Ballantine Books.
Soenting Melajoe. (1913, 27 Juni). Nasimah. Soenting Melajoe, No. 27.
Soenting Melajoe. (1919, 5 Desember). Karim, A. Bagaimanakah Anak2 Boemi Poetri Haroes Dididik. Soenting Melajoe, No. 48.
Suryakusuma, J. (2011). Ibuisme negara: Konstruksi sosial keperempuanan Orde Baru. Komunitas Bambu.
Swantoro, P. (2016). Dari buku ke buku sambung menyambung menjadi satu. Kompas Gramedia.
Siti Soendari. (tanpa tahun). Verheffing van de Inlandsche Vrouw. Dalam Onderzoek naar de mindere welvaart der Inlandsche Bevolking op Java en Madura (Bagian VII).
Tweede Kamer der Staten-Generaal. (1902). Verslag der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1901–1902. ’s-Gravenhage: Algemeene Landsdrukkerij.
Tweede Kamer der Staten-Generaal. (1903). Verslag der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1902–1903. ’s-Gravenhage: Algemeene Landsdrukkerij.
Tweede Kamer der Staten-Generaal. (1906). Verslag der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1905–1906. ’s-Gravenhage: Algemeene Landsdrukkerij.
Tweede Kamer der Staten-Generaal. (1909). Verslag der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1910–1911. ’s-Gravenhage: Algemeene Landsdrukkerij.
Tweede Kamer der Staten-Generaal. (1915). Verslag der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1914–1915. ’s-Gravenhage: Algemeene Landsdrukkerij.
Valentina, T. R. (2018). Dinamika politik lokal di Minangkabau: Nagari dalam negara dan model demokrasinya. Rajawali Pers.
Van Deventer, C. Th. (1899). Een eereschuld. De Gids, 63(1).
Wiroloekito, K. (1914, 8 Januari). Inlandsche Vrouwenorganisatie. Bataviasch Nieuwsblad.
Yuliandre, D. (2013). Sejarah perkembangan pers Minangkabau (1859–1945). Gramedia Pustaka Utama.
